تورش مطلوبیت اجتماعی در پیمایش‌های اجتماعی

author

  • محمدرضا طالبان دانشیار گروه جامعه‌شناسی انقلاب پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
Abstract:

پیمایش‌های اجتماعی همواره یکی از مهم‌ترین ابزار‌های پژوهشی جامعه‌شناسان برای گردآوری اطلاعات از جمعیت‌های وسیع بوده است. مشکل اصلی در پیمایش‌ها «پاسخ درست گرفتن» از جمعیت پاسخگویان است که ممکن است در شرایطی قرار بگیرند که پاسخ درست یا حقیقی خویش را کتمان نموده و در عوض، پاسخی ارائه دهند که از حیث عرفی، پاسخ موجه و مقبول محسوب می‌شود. این نوع پاسخ، در روش‌شناسی تحقیقات پیمایشی به‌عنوان مهم‌ترین نوع خطای پاسخگویان محسوب گردیده و به‌نام «تورش مطلوبیت اجتماعی» مشهور شده است. در این مقاله، نتایج تورش مطلوبیت اجتماعی در تحقیقات پیمایشی بررسی شده و منابع و سازوکارهای تولیدکننده آن تشریح شده است. همچنین، دیدگاهی نظری برای تبیین این تورش مورد تحلیل قرار گرفته است. سپس، به مسئله موضوعات یا سؤالات حساس در پیمایش‌ها پرداخته شده که یکی از مهم‌ترین منابع تورش مطلوبیت اجتماعی است. در همین‌راستا، به یکی از تکنیک‌های مهم برای حذف یا کاهش تورش مطلوبیت اجتماعی در هنگامی که با موضوعات حساس سروکار داریم، اشاره شده که طرح پرسش‌ها به‌صورت غیرمستقیم و معطوف به «دگران عام» است. انتظار نظری رویکرد معطوف به تورش مطلوبیت اجتماعی آن است که پاسخگویان، به‌طور متوسط، خودشان را مثبت‌تر از دگران عام ارزیابی خواهند نمود.وارسی تجربی انتظار نظری مذکور با 12 گویه مربوط به مقیاس «رعایت ارزش‌های اخلاقی» در یک پیمایش ملی با نمونه 4620 نفری از پاسخگویان صورت پذیرفت که تمامی یافته‌ها به‌طرز فوق‌العاده‌ای با انتظار نظری یادشده، همخوانی داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اثربخشی آموزش مهارت‏های زندگی بر بیان‌گری و مطلوبیت اجتماعی دانشجویان

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارت‏های زندگی بر بیان‎گری و مطلوبیت اجتماعی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه بود. از بین 500 دانشجوی سال اول، 40 دانشجو با بیان‎گری متوسط به پایین و مطلوبیت اجتماعی متوسط به بالا به صورت تصادفی در دو گروه 20 نفری به عنوان گروه گواه و گروه آزمایش جایگزین شدند. گروه آزمایش، 18 جلسه 90 دقیقه‏ای (دو بار در هفته) آموزش مهارت‏های زندگی دریافت ک...

full text

کشش مطلوبیت نهایی تابع رفاه اجتماعی و وزن‌های رفاهی استان‌ها در ایران

    طرح مسأله: در اقتصاد، این اصل پذیرفته شده است که به‌منظور رسیدن به حداکثر رفاه اجتماعی از اجرای یک پروژه یا طرح، منافع و هزینه‌های آن بین افراد جامعه براساس مطلوبیت نهایی مصرف یا درآمد توزیع شود. افراد فقیر توان پرداخت مبلغی بابت استفاده از منافع طرح یا پروژه را ندارند ولی منافعی که آن‌ها کسب می‌کنند به مراتب بیشتر از افراد غنی است. در این مقاله، براساس این عقیده فراگیر وزن‌های رفاهی استان‌...

full text

نقش مطلوبیت اجتماعی و پذیرش در پیش‌بینی خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه

هدف پژوهش حاضر نقش مطلوبیت اجتماعی و پذیرش در پیش­بینی خودکارآمدی تحصیلی دانش­آموزان دوره متوسطه بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری دانش­آموزان پسر دوره دوم متوسطه ناحیه 4 آموزش‌وپرورش شهر تبریز در سال تحصیلی 97-1396 بودند که از این جامعه تعداد 340 نفر بر اساس جدول مورگان و به روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله‌ای  انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسش‌نامه­ خودکارآمدی تحصیل...

full text

کشش مطلوبیت نهایی تابع رفاه اجتماعی و وزن‌های رفاهی استان‌ها در ایران

    طرح مسأله: در اقتصاد، این اصل پذیرفته شده است که به‌منظور رسیدن به حداکثر رفاه اجتماعی از اجرای یک پروژه یا طرح، منافع و هزینه‌های آن بین افراد جامعه براساس مطلوبیت نهایی مصرف یا درآمد توزیع شود. افراد فقیر توان پرداخت مبلغی بابت استفاده از منافع طرح یا پروژه را ندارند ولی منافعی که آن‌ها کسب می‌کنند به مراتب بیشتر از افراد غنی است. در این مقاله، براساس این عقیده فراگیر وزن‌های رفاهی استان‌...

full text

نقش مطلوبیت اجتماعی، سلامت روانی و خودکارآمدی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر

هدف این مطالعه، تعیین نقش مطلوبیت اجتماعی، سلامت روانیو خودکارآمدی در پیش بینی پیشرفت تح صیلی دانش آموزان عادی وتیزهوش است. نمونه ی این پژوهش ، شامل 240 دانش آموز دختر بود که ازمیان دانش آموزان پایه های دوم و سوم دبیرستان های عادی و تیزهوش شهر اردبیلبه صورت تصادفی ساده انتخاب شدند . برای جمع آوری داده ها از مقیاستحریف واقعیت، پرسشنامه ی سلامت عمومی و مقیاس خودکارآمدی،(-0/ 0 در مقابل 29 / استفاد...

full text

مقایسۀ رابطۀ ویژگی‌های شخصیتی و مطلوبیت اجتماعی در دانشجویان با پاسخ‏های وانمود و صادقانه

نگرانی در زمینه وانمود پذیری شاخص‌های شخصیتی بعد از ظهور آزمون‌های شخصیتی به وجود آمده است. در این زمینه هدف پژوهش حاضر مقایسۀ رابطۀ ویژگی‌های شخصیتی و مطلوبیت اجتماعی در دانشجویان با پاسخ‏های وانمود و صادقانه بود. روش پژوهش حاضر از نوع علی مقایسه‌ای بود که تعداد 235 دانشجو به‌صورت در دسترس، پرسشنامه‌های تحقیق را تکمیل کردند. شرکت‌کنندگان به‌صورت تصادفی در دو گروه صادقانه و وانم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 12  issue 45

pages  7- 27

publication date 2019-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023